ÖĞRENİLMİŞ ÇARESİZLİK; KARTAL VE FİL YAVRUSU

Hindistan’da fil yavrularını ayaklarından zincirle bağladıkları küçük demir bir çubuk vardır. Fil bu demir çubuğa dışarıdan baktığında çok küçük görür. Ancak demir çubuk toprak altında oldukça derinlere bağlıdır. Fil yavrusu ayağından zincirle bu küçük demire bağlandığında hemen tepki verir. Şiddetle kendisini bu küçük demir çubuktan kurtarmak için hamle yapar.

Ancak başaramaz. Biraz duraksar ve önce demir çubuğun küçüklüğüne sonra kendi cüssesine bakarak güler ve beni buraya bağlayan insanlar ne kadarda salak diye düşünerek tekrar dener. İkinci denemesi de başarısız olur. Tekrar küçük demir çubuğa bakar ve tekrar dener. Defalarca denemesine rağmen başaramaz. Artık bu küçük demir çubuktan hayatı boyunca kurtulamayacağı inancına kapılıp çaresizce kaderine razı olur.

Yıllar geçip büyük fil olduğunda da teslimiyeti devam eder. Bir ağacı peşinden sürükleyecek cüssede olan bir filin küçücük ince bir dala bağlı olarak durduğunu ve hiç kaçmak için teşebbüste bulunmadığını görürsünüz. İşte bu öğrenilmiş çaresizliktir. Bunun gibi birçok uygulama ile hayvanların çaresizleştirildiğini görebilirsiniz.

Mesela Kırgızların kartalları bir kuşa doğru yönlendirdiklerini ve kartalın kaçmak yerine o kuşu yakalayıp sahibini beklediğini görürsünüz. Bunun sebebi de kartalın ayağında bağlı duran küçücük bir ip parçasıdır. Kartal ilk yakalandığında ayağına uzunca bir ip bağlanır. Kartal her uçup kaçmak istediğinde ip biter ve yere çakılır. Defalarca dener ancak ip her seferinde biraz uzasa da sonuç aynıdır. Zamanla kartal bu ipten kurtulamayacağını anlar. Sonra ip kesilir. 

Sadece küçük bir parçası bağlı olarak ayağında bırakılır. Kartal o küçük ip parçasını gördükçe bağlı olduğunu düşünüp kaderine razı olur. Ölene kadar teslimiyeti devam eder. (Bu arada Kırgızlar kartala “bürküt” demektedirler. “Bürküt” kelimesi Türkçe kökenli olup kartalın bedensel duruşu, gücü, yeteneği, keskin bakışı ve ürpertici endamıyla bağlantılıdır.)  İç sabotajcınızın sizi bu çaresizlik ve teslimiyete götürmesine müsaade etmeyin. Onun için sürekli denemekten ve yeni yöntemler bulmaktan vazgeçmeyin.

İnstagram takip için: @cetindenizofficial