Edward de Bono’nun Altı Şapkalı Düşünme
Tekniği’nin temelinde, düşüncelerimizi altı farklı bakışı simgeleyen farklı
renklerdeki şapkaları takarak ortaya koymak ve yaratıcılığımızı geliştirmek
yatıyor.
Beyaz Şapka
Beyaz tarafsız ve objektifdir.
Bu şapka
objektif olgular ve rakamlarla ilgilidir. Erişebildiğimiz bilgileri
değerlendirmeyi, gereksinim duyduğumuz bilgileri ortaya koymayı ve konuyla
ilgili sorularımızı yöneltmeyi bu bakış açısı sayesinde gerçekleştirebiliriz.
Beyaz şapkayı giyince şunlara benzer
sorular sorarız :
- Elimizde ne gibi bilgiler var?
- Daha hangi bilgiler gerekiyor?
- Eksik bilgiler nelerdir?
- Gerekli bilgileri nasıl elde ederiz?
- Ne tür sorular sormalıyız?
Kırmızı Şapka
Kırmızı öfke tutku ve duyguyu
çağrıştırır. Duygusal bir bakış açısı verir. Kırmızı, ateşi ve sıcaklığı
çağrıştırır. Bir şeyden niçin hoşlandığınızı ya da hoşlanmadığınızı
bilemeyebilirsiniz. Oysa kırmızı şapkayı kullandığınızda, hiçbir açıklama
yapmaksızın duygularınızı ve sezgilerinizi söyleme fırsatını elde edersiniz.
Doğal olarak sizin de duygularınız var ve kırmızı şapka tüm duygularınızı
açıklamanıza olanak verir.
Genel olarak zihnimizin arka planında
korku, öfke,nefret,şüphe,kıskançlık ya da sevgi gibi güçlü duygular yer
alabilir .Bu duygusal arka plan algılama biçimimizi sınırlar ve yönlendirir.
Kırmızı şapka düşünmesinin amacı,bu arka planı görünür kılmak ve sonradan
ortaya çıkan etkisinin gözlemlemesini sağlamaktır.
Siyah Şapka
Siyah karamsar ve olumsuzdur, kötümserdir.
Bir şeyin niçin yapılmayacağını görür. Bir bakıma, şapkaların en yararlı
olanıdır. En sık kullanılan şapka, kesinlikle siyah şapkadır. Siyah renk bize
yargıcın cüppesini anımsatır. Siyah şapka tehlikelere dikkat çeker. Bu şapka
zararlı şeyler yapmamıza engel olur. Riskleri ve bir şeyin neden işe
yaramayabileceğini gösterir. Siyah şapka olmazsa, başımız sürekli derde girer.
Bununla birlikte, siyah şapkanın gereğinden fazla kullanılması da tehlikeli
olabilir.
Bu şapka eleştirme şapkasıdır.
Sarı Şapka
Sarı şapkayı önümüze koyup düşünmekle,
yapılan bir önerinin değerini ve yararını saptamak için hemen çaba göstermeye
başlamış oluruz. Sarı güneş gibi aydınlık ve olumludur. İyimser umutlu ve
olumlu düşünme ile ilgilidir.
“Bunun iyi yönü ne?” deriz.
Ortaya atılan görüşü beğenmesek bile
sarı şapka bizden, bu önerinin iyi yönlerini de bulmamızı ister.
- Bunun ne gibi yararları var?
- Bundan kim yararlanacak?
- Bu yararlar nasıl ortaya çıkabilir?
- Değişik değerler nelerdir?”
Bu düşünme, yapıcı ve üreticidir. Somut
teklifler ve öneriler çıkar.
Yeşil Şapka
Yeşil şapkayla düşündüğünüz zaman,
öneriler ileri sürer, yeni görüş ve seçenekler ortaya koyabilirsiniz. Yine bu şapkayla,
ortaya atılan bir görüşe ilişkin değişiklikler önerebilirsiniz.
Yeşil şapka size çeşitli olabilirlikler
yakalama fırsatı verir. Yeşil şapkayı kullanan herkes yaratıcı olmaya çaba
gösterir. Yeşil şapka takmak insanları otomatik olarak daha yaratıcı hale
getirmez. Ancak bu şapka düşünürlere daha yaratıcı olmaları için gerekli zamanı
ve dikkati sağlayabilir.
Mavi Şapka
Mavi şapka doğrudan doğruya düşünce
sürecinin kendisine bakmak içindir :
- Bundan sonra ne yapmalıyız?
- Şu ana değin neler başardık?”
Mavi şapkayı ne düşüneceğimizi açıklamak
ve bu düşüncenin sonunda neyi elde etmek istediğimize karar vermek için
tartışmaya başlarken kullanırız.
Mavi şapka, kullanacağımız şapkaları
sıraya koymak ve sonuçta elde ettiklerimizi özetlemekte de kullanılabilir.
Mavi şapka düşünme sürecini gözler ve
oyunun kurallarına dikkat edilmesini sağlar. Tartışmayı durdurur ve disiplini
sağlar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder